Konuşmanın Aşamaları
Konuşmanın gelişimi iki aşamada olur.
- Alıcı dil becerilerinin gelişmesi,
- İfade edici dil becerisinin gelişmesi..
Bu iki alan birbirini tamamlamadığı sürece konuşma gelişmez. Bu nedenle öncelikli olarak alıcı dil yani çocuğun anlama dili geliştirilmeli, daha sonra bunu ifade edecek dil becerileri öğretilmelidir.
Çocuğunuzun dil gelişim düzeyini aşağıda sıraladığımız ölçütleri değerlendirerek hangi seviye de olduğunu belirleyebilirsiniz. Eğer çocuğunuz mevcut yaşına uygun olan becerileri için “ hayır” yada “ bazen” tarzında cevaplar verdiyseniz bu becerileri destekleyecek aktiviteler yapmanız faydalı olacaktır.
Alıcı dil becerileri
0-3 Aylık alıcı dil becerileri
•Ani bir ses duyduğunda irkilir mi?
•Onunla konuştuğunuzda susar, güler ya da babıldar mı?
•Bakıcısının sesini duyduğunda heyecanlanır mı? Onun olduğunu anlar mı?
•Emzirilirken ses duyduğunda emme davranışını arttırır veya azaltır mı?
4-6 Aylık alıcı dil becerileri
•Sesin geldiği yöne doğru başını yada gözlerini çevirir mi?
•Sesinizin değişen tonlarını fark eder mi?
•Ses çıkaran ve ses çıkarmayan oyuncakları ayırt eder mi?
•Müzik duyduğunda yaptığı etkinliği bırakır mı?
7 Aylık-1 Yaş alıcı dil becerileri
•‘Ce-e’ oyununu oynar mı? Basit olsa da “Cee” ye benzer ses çıkarır mı?
•Sesin geldiği yöne dönüp bakar mı? Kendisiyle konuşulduğunda dinler mi?
•‘Top, ayakkabı, bebek” gibi basit nesnelerin isimlerini tanır mı?
•“Buraya gel.”, “ Kapıyı aç.”, “Biraz daha ister misin?” gibi basit isteklerinize cevap vermeye başladı mı?
1-2 Yaş alıcı dil becerileri
•Sorulduğunda göz, kulak, burun gibi vücut parçalarını doğru olarak gösterir mi?
•”Topu at”, “Babayı öp,” “Montun nerede? ” gibi basit emirleri yerine getirir, basit soruları anlar mı?
•Basit hikayeleri, şarkıları ve tekerlemeleri dinler mi?
•Nesne resimleri gösterdiğinizde bazı nesneleri doğru olarak işaret eder mi?
2-3 Yaş alıcı dil becerileri
•”Git-dur,” “içinde-altında,” “büyük-küçük,” “yukarı-aşağı” ”sıcak-soğuk” gibi anlamlardaki farklılığı anlayabilir mi?
•İki bölümden oluşan bir isteği yerine getirebilir mi? (“topunu al, oyuncak sepetine koy.” gibi).
3-4 Yaş alıcı dil becerileri
•Başka odadan seslendiğinizde sizi duyar mı?
•Televizyonun ya da radyonun sesini aile bireylerinin diğerleriyle aynı yükseklikte mi dinler? Yoksa sesini daha fazla açma ihtiyacı duyar mı?
•”Kim?,” “Neden?,” “Nerede?,” “Nasıl?” gibi basit soruları anlar mı?
4-5 Yaş alıcı dil becerileri
•Kısa hikayeler dikkatini çeker ve o hikayeyle ilgili basit soruları cevaplayabilir mi?
•Evde veya okulda söylenen şeylerin çoğunu anlar mı? Yoksa anlamakta güçlük çeker mi?
İfade edici dil becerileri
0-3 Aylık ifade edici dil becerileri
•Memnuniyetini ifade eden ‘agu-gugu’ benzeri sesler çıkarır mı ?
•Farklı ihtiyaçlarını anlatmak için farklı şekillerde ağlar mı?
•Sizi gördüğünde güler mi?
4-6 Aylık ifade edici dil becerileri
•Konuşmaya daha çok benzeyen ve için de ‘p, b, m’ seslerini barındıran ‘babıldama’ sesleri çıkarır mı?
•Memnuniyetini ve şikayetini belirtmek için ses çıkarır mı?
•Tek başına bırakıldığında veya sizinle oynarken kıkırdama benzeri sesler çıkarır mı?
7 Aylık-1 Yaş ifade edici dil becerileri
•Babıldaması uzun ve kısa grup seslerden oluşmaya başladı mı?
•Dikkat çekmek ve dikkati üzerinde tutmak için konuşmayı veya ağlama dışında bazı sesleri kullanmaya başladı mı?
•Farklı konuşma seslerini taklit eder mi?
•Çok net olmamakla beraber 1 veya 2 kelimesi var mı? (‘bay-bay’, ‘baba’, ‘mama’ gibi).
1-2 Yaş ifade edici dil becerileri
•Her ay daha fazla yeni kelime söyler mi? (Örneğin; 18 aylık olduğunda yaklaşık 5-20 kelimesi var mı?)
•1-2 kelimelik bazı sorular kullanır mı? (“Kedi nerede?” “Baba gitti?” “Bu ne?” gibi).
•2 kelimeyi yan yana kullanır mı? (“anne kitap,” “mama yok,” “daha su” gibi).
•Kelimelerin başında birçok farklı sessiz harf kullanır mı?
2-3 Yaş ifade edici dil becerileri
•Hemen hemen herşeyin adını söyleyebilir mi?
•Konuşmak ve birşey istemek için 2-3 kelimeli cümleler kullanır mı?
•Konuşması genellikle onu yakından tanıyanlar tarafından daha mı iyi anlaşılır?
•Birşey istediğinde ismiyle söyler mi?
3-4 Yaş ifade edici dil becerileri
•Ana okulunda veya bir arkadaşının evinde başına gelen birşeyi anlatabilir mi?
•Aile fertleri dışındakiler de konuşmasını anlayabilir mi?
•4 veya daha fazla kelimeden oluşan cümleleri sıklıkla kullanır mı?
•Heceleri veya kelimeleri tekrarlamadan kolaylıkla konuşabilir mi?
4-5 Yaş ifade edici dil becerileri
•Çıkardığı sesler diğer yaşıtlarının ki kadar net mi?
•Detay veren cümleler kurabilir mi? (Örneğin; “Kitaplarımı okumayı severim.” gibi.)
•Hikaye anlatırken konuya bağlı kalabilir mi?
•Diğer çocuk ve yetişkinlerle kolaylıkla iletişim kurabilir mi?
•Birkaç ses (örneğin; l, s, r, v, z, k, ş) dışındaki bütün sesleri doğru bir şekilde söyler mi?
•Aile fertlerinin diğerleriyle aynı dil kurallarını (grameri)kullanır mı?
Pozitif Gelişim Özel Eğitim Merkezi